Luchtdicht bouwen. Bij nieuwbouw is daar de afgelopen jaren steeds meer aandacht voor gekomen. Maar ook bij het verduurzamen van bestaande woningen kun je luchtdichtheid als speerpunt nemen. Hoe? Om te beginnen door naden en kieren af te dichten. Jan Roelof Hoving, bouwkundig specialist bij Vereniging Eigen Huis, neemt je mee in de wereld van kierdichting.
Luchtdichtheid is eigenlijk geen goede term. Geen enkel gebouw is namelijk helemaal luchtdicht. Beter is het om te spreken over het beperken van de luchtdoorlatendheid. Hoe je het ook noemt: het draait allemaal om het voorkomen van luchtstroming (tocht) via ongecontroleerde openingen in de schil van de woning. Je kunt wel dikke platen isolatie aanbrengen, maar als de warmte via naden en kieren alsnog naar buiten vliegt, werkt dat negatief voor de energierekening.
Kierdichting
Bij het verduurzamen van bestaande woningen is nog weinig aandacht voor het afdichten van deze naden en kieren. Verder dan tochtstrippen op ramen en deuren komt het vaak niet. Jammer, want met relatief gemakkelijk te nemen maatregelen – die de wereld niet kosten – valt veel energiewinst te behalen. Het is wel lastig om een bestaande woning qua kierdichtheid op nieuwbouwniveau te krijgen. Maar je kunt goede lessen trekken uit de maatregelen die nodig zijn om zo’n nieuwbouwwoning goed kierdicht te maken.
Kozijnen
Het verbeteren van de kierdichting van kozijnen is zo’n maatregel. Eentje die snel kan leiden tot ingrijpende comfortverbetering. Mensen ervaren tocht toch met name in de buurt van slechte afdichtingen bij kozijnen.
Vervangen en aanbrengen extra tochtstrippen
Veel woningen zijn al voorzien van tochtstrippen, maar eenmaal wat ouder functioneren die niet altijd goed meer. Vaak zijn ze meegeschilderd en/of in de loop van de jaren minder flexibel geworden. Bij moderne kozijnen wordt meestal driedubbele kierdichting toegepast. Meerdere tochtstrippen op bestaande kozijnen aanbrengen, verbetert de kierdichting.
Voordeur
Je kunt een voordeur aan de onderkant voorzien van een tochtborstel. Denk ook aan het plaatsen van een borstel aan de binnenkant van de brievenbus sleuf.
Goed sluitend hang- en sluitwerk
Goed hang- en sluitwerk kan helpen om de draaiende delen beter te laten aansluiten op het kozijn. Extra bijzetsloten zorgen er weer voor dat een deur of raam over de totale lengte aansluit op het kozijn. Kies je vervolgens voor deugdelijk hang- en sluitwerk, dan heb je meteen een betere inbraakbeveiliging te pakken.
Aansluiting kozijnen rondom
Ook de aansluiting van de kozijnen op de aangrenzende bouwdelen heeft vaak verbetering nodig. De naden daar kun je afkitten, maar je kunt er ook voor kiezen om goede naadafdichting achter de aftimmering toe te passen. Bij nieuwbouw wordt daarvoor speciale afdichtingstape gebruikt. Vergeet de vensterbank niet!
Vloeren
Vooral houten vloeren zijn lastig om helemaal kierdicht te maken. De vloeren zelf zijn vaak al niet luchtdicht. Bij steenachtige of betonnen vloeren is dat meestal beter.
Plinten
Koude van de kruipruimte komt de woning binnen via de aansluitingen met de (dragende) muren. Dat is vooral bij houten vloeren het geval. Je kunt dit verbeteren door bij de plinten of de aansluiting achter de plinten goede naadafdichting toe te passen.
Doorvoeren
Een andere bron van tocht? Leiding- en kabeldoorvoeren. Het is dus zaak om deze ook goed af te dichten. Een bijkomend voordeel van een goede vloerafdichting: er kan minder vocht vanuit de kruipruimte de woning instromen.
Daken
Warme lucht stijgt op, waardoor gemiddeld zo’n 30 procent van het warmteverlies plaatsvindt via het dak. Dakisolatie is dus een goede maatregel om energie te besparen.
Dakvoet
Kijk eerst naar de aansluiting tussen de gevel of de vloer aan de onderkant van het dak; de dakvoet. Werp daarbij vooral eens een blik achter de knieschotten. Bij veel woningen kijk je daar vaak zo naar buiten.
Aansluitingen verschillende dakvlakken
De aansluitingen tussen de verschillende dakvlakken kunnen naden vertonen die de moeite waard zijn om goed af te dichten. Denk aan de nok, de kilgoot en de hoekkepers. In de dakvlakken zelf zijn het houten dakbeschotten die aandacht behoeven. Wees bedacht op naden tussen de delen of door uitgevallen noesten. Dicht een houten dakbeschot af door er voor het isoleren eerst dun plaatmateriaal op aan te brengen (triplex bijvoorbeeld) en dat rondom goed af te kitten.
Aansluitingen met aangrenzende bouwdelen
Door naar de overige aansluitingen met het dak: aansluitingen met topgevels, schoorstenen, dakramen en dakkapellen. En als je dan toch bezig bent: dicht de aansluiting tussen het dak en de woningscheidende muur af met een brandvertragende kit of schuim. Als de buren ook stoken, treedt daar misschien niet veel warmteverlies op. Maar het verkleint bij een eventuele brand wel het risico op brandoverslag.
Aansluiting gevel met plat dak
Bij platte daken is tocht vanuit de spotjes geen onbekend fenomeen. Dit heeft vaak te maken met de kierdichting of zelfs het totaal ontbreken van isolatiemateriaal tussen het (houten) platte dak en de aansluitende gevel. Koude lucht stroomt dan simpel tussen het plafond en het dakbeschot de woning binnen. Behalve bij de spotjes tocht het dan ook vaak bij de plafondplinten.
Ventilatie
Het voorkomen van ongecontroleerde luchtstromen heeft een nadeel. Want deze luchtstromen zorgen er wel voor dat voldoende verse lucht de woning binnenkomt. Heel belangrijk: zorg voor voldoende ventilatiemogelijkheden. Voor niet alleen een energiezuinige, maar ook een gezonde woning.
Zo moet het niet: Prutsen met pur.
Lees ook: Routekaart voor ventilatieadvies.
