Je hebt een infraroodcamera gekocht om de thermische isolatie van een woning te controleren zonder een steen weg te halen. Of misschien je smartphone omgetoverd tot een warmtescanner? Let wel op. Blindvaren op een thermogram kan voor verrassingen zorgen, waarschuwt bouwfysicus Michiel Vlieg.
Elk materiaal straalt thermische energie uit naar de omgeving. Onzichtbaar totdat je er met een infraroodcamera een thermogram van maakt. Een warmtebeeld, simpel gezegd. Je meet contactloos de temperatuur van een object, met mooie kleurenplaatjes als resultaat. Een bakstenen gevel bijvoorbeeld kan bij een bepaalde camera-instelling groen uitslaan. Maar ook geel met rood als de camera net even anders is ingesteld. En dat is het ‘m nou net: een verkeerde conclusie is zo getrokken. Michiel Vlieg van ingenieursbureau Dantuma-Wegkamp legt uit door welke aspecten een thermogram wordt beïnvloed.
Kleurverdeling
Hoe het zit met die kleuren? Aan de rechterkant van een thermogram staat een kleurenpalet met een gradenverdeling. Het belangrijkste onderdeel van een warmtescan. Hieraan lees je af wat het bereik is in graden Celsius. Stel, het bereik loopt van -1 tot 9°C. Dan worden de kleuren verdeeld over 10°C. Over 4°C als je het bereik terugbrengt naar 2 tot 6°C. Wat een totaal ander beeld oplevert.
Tekst loopt door onder de foto.
Bij een bereik van -1 tot 9°C kleurt de gevel groen.
Een bereik van 2 tot 6°C levert een heel ander plaatje op.
Emissiefactor
Omdat je een temperatuurmeting doet zonder het materiaal zelf aan te raken, ben je afhankelijk van een aantal materiaaleigenschappen. Eén daarvan is de hoeveelheid infrarode uitstraling. De emissiefactor, per materiaal verschillend. Zo is de emissiefactor van baksteen ongeveer 0,95, terwijl gips een waarde van 0,8 kan hebben. Het verschil in waarde heeft direct effect op de temperatuurmeting. Is de emissiefactor van een materiaal lager, dan moet de temperatuur naar boven worden bijgesteld.
Reflectie
Een andere materiaaleigenschap waarmee je rekening moet houden? Reflectie. Elk materiaal heeft een andere reflectie. Kijk maar eens met een infraroodcamera in glas en je ziet alles achter je. Glas werkt wat infrarode straling betreft als een spiegel. Hoewel de werkelijke temperatuur van glas bijna overal gelijk zal zijn, meet je eigenlijk de temperatuur van de omgeving.
Tekst loopt door onder de foto.
Glas werkt als een spiegel: de gemeten temperaturen zijn die van de omgeving.
Meetpunten
In een warmtebeeld kun je meerdere temperatuurmetingen laten zien met de gemeten waarde erbij (meetpunten). Wetende dat elk materiaal een eigen emissiefactor heeft en dat de waarde maar voor één materiaal is in te voeren in de warmtecamera, kun je dus nooit een 100 procent goede temperatuurmeting doen van twee verschillende materialen in één beeld. Een voorbeeld? Twee verschillende materialen staan in dezelfde ruimte onder 100 procent dezelfde condities. De één heeft een emissiefactor van 0,95, de ander van 0,8. Als je de camera instelt op een emissiewaarde van 0,95 is de werkelijke temperatuur van het materiaal met emissiewaarde 0,8 hoger.
Afstand
Elk beeldscherm bestaat uit pixels. Elke pixel in het scherm van een infraroodcamera is een temperatuurmeting. Een scherm dat uit 320 x 240 pixels is opgebouwd, houdt dus 76800 temperatuurmetingen in. Een opname van een hele voorgevel geeft op een vierkante meter baksteen een vrijwel gelijke temperatuur aan en daarmee ook een enkele kleur. Wie de camera alleen op een vierkante meter baksteen richt, doet veel meer metingen op een klein oppervlak. Hierdoor wordt het beeld veel kleurrijker en kan dus meer informatie geven.
Tekst loopt door onder de foto.
Een meting op 20 meter van de gevel: een vrijwel gelijke temperatuur voor een vierkante meter baksteen.
Op 1 meter van de gevel geeft dezelfde vierkante meter baksteen meer informatie.
Kennis en ervaring
Een infraroodcamera is zo gekocht, een thermogram nog sneller gemaakt. Een kwestie van klikken en klaar. Het beoordelen van zo’n warmtebeeld is een heel ander verhaal. Daar is kennis en ervaring voor nodig. Conclusies trekken en aanbevelingen doen, kan vaak niet op basis van een thermogram alleen. Je moet wel degelijk tekeningen openvouwen, aangevuld met het doen van eventueel destructief onderzoek.
Gouwe ouwe – Dit artikel verscheen in ZZP’er in de Bouw nummer 3 2013.
Lees ook: Warmtebeeld, wat is dat eigenlijk?
Lees ook: Warmtebeeldcamera in je broekzak.
